در حال حاضر روغن موتور خودرو به ۳ نوع کلی تقسيم می شوند :
الف : مينرال ( ارگانيک ) ب : سنتتيک ج : نيمه سنتتيک (Premium )
الف - مينرال :
روغنی است که بر پايه نفت خام ساخته می شود و همان روغنی است که سالهاست در خودروها بکار برده می شود و همه ما با آن آشنايی داريم .
ب - سنتتيک :
روغنی است که از ترکيبات شيميايی يا پوليمراسيون هيدروکربنها (Olefins ) توليد می شود و نه با تصفيه نفت خام ، اين نوع روغن ، اولين بار برای موتورهای جت بکار گرفته شد که بدليل مزايايی که اين نوع روغن نسبت به نوع مينرال داراست در ساليان اخير مصرف آن در خودروها نيز فزونی يافته است . روغنهای سنتتيک انواع مختلف با مواد تشکيل دهنده متفاوتی دارند که اين امر آنها را از لحاظ کيفيت و نوع مصرف نيز با يکديگر متمايز می سازد ، از بين صدها نوع روغن سنتتيک با فرمولاسيون های مختلف که هر يک محاسن و معايبی را نيز دارا هستند ، نوعی که بر پايه Polyalphaolefins يا به اختصار ( PAO ) ساخته می شود و مقادير کمی هم Ester در خود دارد ، دارای کارآيی و مقبوليت بيشتری است .
از مزيت های اکثر روغن های سنتتيک می توان موارد زير را ذکر کرد :
۱- کاهش مصرف روغن بدليل عمر بيشتر روغن
۲- غير خورنده و غير سمی بودن
۳- تبخير شوندگی پايين
۴- دمای سوختن بالا
۵- مقاومت در برابر اکسيداسيون بالا
۶- دارا بودن شاخص ويسکوزيته بالا به صورت طبيعی ( عکس العمل سريع در مقابل تغييرات دما )
۷- کاهش مصرف سوخت تا ۲/۴ درصد
۸- نقطه روان شدن پايين
۹- قابليت استفاده از روغنهای با گستره ويسکوزيته زياد بدون نگرانی از شکست پليمرها ( در ادامه توضيح داده خواهد شد )
عيب اين نوع روغنها نيز ، قيمت بالای آنها و عدم تطابق کامل با موتورهای با تکنولوژی قديمی است .
ج - نيمه سنتتيک :
مخلوطی است از روغن سنتتيک و مينرال ( ارگانيک ) ، اين نوع
روغن کيفيت روغنهای سنتتيک را ندارد اما در شرايط سخت ؛ نظير دماهای بالا و
يا بار زياد عملکرد بهتری نسبت به نوع مينرال داراست و بيشتر برای وانتها و
SUV ها مصرف می شود و قيمت آن نيز کمی بيشتر از مينرالهاست .
برای
آگاهی از اينکه کداميک از روغنهای فوق برای خودروی شما مناسب است ، بهترين
منبع و مأخذ دفترچه راهنمای خودرو يا برچسبهای داخل محفظه موتور می باشد (
در صورتيکه نوع روغن مشخص نشده ، معنای آن استفاده از همان نوع قديمی
مينرال است ) . استفاده از روغن مينرال يا نيمه سنتتيک برای موتوری که تنها
استفاده از روغن سنتتيک در آن توصيه شده ، می تواند برای موتور خطر آفرين
باشد ، اما در مقابل استفاده از روغنهای سنتتيک يا نيمه سنتتيک برای
موتورهايی که برای استفاده از نوع مينرال طراحی شده اند ( موتورهای قديمی )
با تمهيدات خاصی ، از نظر توليد کنندگان روغنهای سنتتيک بلا مانع است .
اما بسياری از متخصصين بدلايل زير اين کار را نيز اشتباه و مضر می دانند :
۱-
هر يک از انواع مختلف روغنهای سنتتيک با توجه به فرمول شيميايی ، قابليت
تطابق با برخی انواع لاستيکها و الاستومرها را نداشته و در نتيجه اگر از
روغن سنتتيکی با فرمول خاصی برای موتوری با واشرها و درزبندهايی که با آن
فرمول روغن سازگار نباشد ، استفاده شود باعث نشتی روغن و مسائلی از اين
قبيل خواهد شد ( روغنهای مينرال باعث تورم واشرها و جلوگيری از نشتی آنها
می شوند ، اما روغنهای سنتتيک در مورد برخی انواع واشرها دارای اين خاصيت
نيستند و حتی برخی از آنها ، باعث خورده شدن برخی انواع واشرها ، می شوند )
در این راستا حتی استفاده از روغن سنتتيک با مواد تشکيل دهنده ای متفاوت
از آنچه در دفترچه راهنمای خودرو درج شده ، برای خودروهايی که با اين نوع
روغن کار می کنند نيز می تواند خطر ساز باشد ، چه رسد به استفاده از اين
نوع روغنها در موتورهايی که بر پايه استفاده از روغن مينرال طراحی شده اند ،
بعنوان مثال روغن سنتتيک بر پايه Polyglycol با پلی استرها ، پلی کربنيکها
، ABS ، پلی ونيل کلرينها ،Polyphenylene Oxide ( همگی پلاستيک هستند ) و
Buna S ، بوتيل ، Neoprene و لاستيک طبيعی ( همگی الاستومر هستند ) سازگاری
خوبی ندارد و يا روغن سنتتيک بر پايه PAO نيز که اکثر روغنهای سنتتيک
موجود در بازار بر اين پايه هستند ( بدليل شباهت زياد به خواص روغنهای
مينرال ) با لاستيک طبيعی ، EPDM ، بوتيل و Buna S که همگی الاستومر هستند ،
سازگاری ضعيفی دارد ، ليست برخی از انواع روغنهای سنتتيک و قابليت
تطابقشان با انواع الاستومرها و لاستيکها ، همچنين حلاليت هر کدام در
افزودنيها و لجن موتور به همراه خواص و عدد VI ( در ادامه بررسی خواهد شد )
۲-
روغنهای سنتتيک در مقايسه با روغنهای مينرال با لايه نازک تری بر روی
قطعات موتور می نشيند ( به همين خاطر فاصله قطعات ثابت و متحرک موتور هايی
که با روغن سنتتيک کار می کنند کمتر می باشد ) از اينرو استفاده از اين نوع
روغن برای موتورهايی که با تکنولوژی قديمی مينرال طراحی شده اند ، باعث
نشتی پيستون خواهد شد . البته اين مورد از طرف سازندگان روغنهای سنتتيک با
دلايل قابل قبولی رد می شود ، اما در عمل اين مشکل ، درباره خودروهای قديمی
ديده شده .
به هر روی در صورتی که سالهاست از روغن مينرال استفاده می
کنيد و خودرويتان دارای تکنولوژی قديمی است ، از استفاده از اين نوع روغنها
بپرهيزيد ، اما درصورتيکه دارای خودرويی با تکنولوژی نسبتا جديد هستيد و
از بی خطر بودن تعويض روغن از مينرال به سنتتيک يا نيمه سنتتيک اطمينان
داريد ، از نوعی که برپايه PAO ساخته شده استفاده نموده و اين موضوع را نيز
از ياد نبريد که با تعويض روغن از مينرال به سنتتيک باعث می شويد رسوبات
پخته شده روغنهای مينرال از روی قطعات موتور کنده شده و در موتور غوطه ور
گشته و پس از مدتی موتور را از کار بيندازد ، به همين خاطر قبل از اين
تعويض بايد موتور را يا به طور کامل رسوب زدايی نموده و يا اينکه از
روغنهای فلاشينگ ( Flush Oil ) استفاده نماييد ( اين نوع روغن فقط مخصوص
تميز کردن موتور می باشد ) به اين ترتيب که روغن مينرال را بدون تعويض
فیلتر تخليه کرده و روغن فلاشينگ را جايگزين نموده و اجازه دهيد موتور به
مدت ۲۰ دقيقه درجا کار کند ، پس از آن ميتوانيد روغن فلاشينگ را تخليه کرده
،فیلتر را تعويض نموده و روغن سنتتيک يا نيمه سنتتيک را جايگزين نماييد .
چند نکته :
· روغنهای نيمه سنتتيک ، همانگونه که ذکر شد مخلوطی هستند از
روغن مينرال و سنتتيک و می توانند همان مشکلات روغن سنتتيک را برای
موتورهای ساخته شده برای روغنهای مينرال پديد آورند .
· در خودروهايی که
استفاده از روغن سنتتيک در آنها توصيه شده ، حتما از نوع مشخص شده استفاده
نماييد و درصورتيکه به جهت قرارداد شرکت توليد کننده با شرکت نفتی خاصی ،
تنها نام روغن مربوطه در دفترچه راهنما ذکر شده و از توضيح بيشتر در مورد
آن خودداری شده ، و بر روی ظرف آن روغن هم توضيحی درباره نوع مواد تشکيل
دهنده ، داده نشده ، تنها از همان نوع روغن استفاده نماييد .
· در صورتی
که به تعويض نوع روغن از مينرال به سنتتيک در خودروی خود اصرار داريد ،
نوعی که اکثر روغنهای سنتتيک موجود در بازار را شامل می شود ، يعنی PAO را ،
انتخاب نماييد ، چرا که بيش از ديگر انواع روغنهای سنتتيک به نوع مينرال
شبيه است .
درباره این سایت